Ar ôl i tua 200,000 o sigaréts anghyfreithlon gael eu hatafaelu yn Wrecsam, mae’r ymchwiliad yn parhau fel rhan o Ymgyrch Cece, menter Safonau Masnach Genedlaethol mewn partneriaeth gyda CThEM i fynd i’r afael â thybaco anghyfreithlon.
Dywedodd llefarydd ar ran Safonau Masnach Wrecsam, ‘mae atafaelu tybaco anghyfreithlon yn Wrecsam yn rhan o ymgyrch barhaus ledled Cymru i fynd i’r afael â’r cyflenwad o dybaco anghyfreithlon rhad.
“Mae Swyddogion Safonau Masnach o Gyngor Wrecsam, yn gweithio mewn partneriaeth â thîm Safonau Masnach genedlaethol arbenigol a gyda Heddlu Gogledd Cymru ar ‘Operation Cece’ gan dargedu nifer o safleoedd lle cafodd tybaco anghyfreithlon ei adennill.
“Daethpwyd o hyd i’r casgliad mwyaf arwyddocaol gyda chymorth cŵn synhwyro tybaco mewn.
“Cafodd tua 200,000 o sigaréts eu hatafaelu gyda gwerth stryd o tua £50,000. Dyma ymchwiliad byw ac mae ymholiadau’n parhau.
“Mae dros 5,000 o bobl yn marw bob blwyddyn yng Nghymru o glefyd sy’n gysylltiedig ag ysmygu a bydd 1 mewn 2 o ysmygwyr tymor hir yn marw o ganlyniad uniongyrchol i’w harfer.
“Mae argaeledd tybaco anghyfreithlon yn ein cymunedau yn fygythiad sylweddol i iechyd.
“Mae’n bris isel ac mae argaeledd yn ei gwneud hi’n anoddach i ysmygwyr presennol roi’r gorau iddi ac yn ei gwneud hi’n haws i blant gael caethiwed gydol oes.
“Mae pob tybaco yn niweidiol ond mae tybaco anghyfreithlon yn ei gwneud yn haws i blant ddechrau ysmygu a chael eu bachu. Anaml y mae gwerthwyr yn poeni i bwy y maent yn gwerthu.
“Mae llai o bobl yn prynu tybaco anghyfreithlon ac mae llai o bobl bellach yn barod i’w anwybyddu. Gall pobl wneud gwahaniaeth gwirioneddol i helpu i gadw tybaco anghyfreithlon oddi ar y strydoedd drwy ei riportio. Mae angen i ni ddal i roi pwysau ar y rhai sy’n ei werthu.”
Mae sawl siâp a ffurf ar dybaco anghyfreithlon. Weithiau fe’i gelwir yn dybaco ‘anghyfreithlon’, mae’n cyfeirio at sigaréts anghyfreithlon a chodenni tybaco rholio. Y ffurfiau mwyaf cyffredin yw:
- Tybaco dilys rhad wedi’i smyglo i’r DU heb unrhyw doll yn cael ei dalu (pecynnau’n aml yn arddangos ieithoedd tramor a diffyg rhybuddion iechyd).
- Nwyddau ffug, sy’n edrych fel brandiau adnabyddus ond sy’n cael eu gwneud yn anghyfreithlon.
- ‘Gwynau rhad’, sy’n cael eu masgynhyrchu mewn un wlad a’u smyglo i wlad arall.
- Sigaréts yn cael eu gwerthu’n unigol yn lle mewn pecynnau.
Mae gwerthwyr anghyfreithlon yn defnyddio llawer o ddulliau i werthu tybaco anghyfreithlon. Y ffyrdd mwyaf cyffredin o werthu yw:
- siopau
- cartrefi preifat
- tafarndai a chlybiau
- Cyfryngau cymdeithasol
- gwerthiannau cist car
- ar y stryd
Dywedodd Suzanne Cass, Prif Swyddog Gweithredol ASH Cymru, sefydliad rheoli tybaco yng Nghymru: ‘’ Mae tybaco anghyfreithlon yn borth hysbys i gaethiwed gydol oes, ac yn tanseilio deddfau a osodwyd ar waith i amddiffyn plant ac iechyd cyhoeddus Cymru.
‘’Unwaith eto mae Safonau Masnach wedi llwyddo i ryng-gipio masnachu anghyfreithlon, gan helpu’r frwydr i gadw’r cynnyrch anghyfreithlon hwn oddi ar ein strydoedd ac allan o’n cymunedau’’.
